Diyarbakır Ermeni Surp Küçük Kilise Hıdır İlyas Surp Gregos Kiliseleri Vakfı

Ulaşılabilen bilgiler ışığında vakfın kuruluş yılı 1936 olarak bilinmektedir. Bilhassa 1960’lardan sonra Diyarbakır’daki Ermeni nüfusun gittikçe azalması nedeniyle vakıf ile yeterince ilgilenilememiş, dolayısıyla birçok gayrimenkul muhtelif nedenlerle kaybedilmiştir. Neticede 1980’den sonra Ortadoğu’nun en büyük 7 Horanlı Kilisesi yıkılmıştır.

2007 yılında, vakıf yönetim kurulunda görev almak için vakfın bulunduğu şehirde ikamet etme zorunluluğu kaldırılınca, vakfın yönetim kurulu İstanbul’da seçilmiştir. Göreve gelen kurul ilk olarak kilisenin restorasyonunu hedeflemiş ve kaybedilen gayrimenkullerin geri alımı için çalışmıştır. Sonuç olarak 29 adet gayrimenkul Vakıflar Genel Müdürlüğü Vakıflar Meclisi tarafından iade edilmiştir ve vakıf güncel tapularına kavuşmuştur. Vakıf yönetim kurulu ve Türkiye Ermeni Patrikhanesi koordinasyonunda, yurtiçi ve yurtdışından hayırseverlerin ve Diyarbakır Büyükşehir Belediyesi’nin katkılarıyla Surp Giragos (Gregos) kilisesinin restorasyonu tamamlanıp 2011 yılında 5000 kişilik katılım ile (Bkz. Fotoğraf) ibadete açılmıştır.

Kilisenin restorasyonu, eski eserlerin restorasyonu dalında Avrupa’nın en prestijli yarışması olan Europa Nostra birincilik ödülünü kazanmıştır. Her gün 250-300 yerli ve yabancı turist tarafından ziyaret edilen kilise, 2015 yılında Sur içerisindeki talihsiz olaylar dolayısıyla kapatıldı. Çatışmalarda zarar gören kilise, bölgeye girilmesi yasak olduğu halde, kişilerce tahrip edildi ve kilise içerisinden birçok değerli malzeme çalındı. Yönetim kurulunun çeşitli mercilerle 2 sene süren görüşmeleri neticesinde, restorasyonun Çevre ve Şehircilik Bakanlığınca yapılmasına karar verilmiştir. Restorasyonun yeniden yapılması beklenilmektedir.